[ Օգոստոս 2019-ին, Ստեփանակերտի մէջ, հպարտ արցախցիների խուռներամ բազմութեան մը առջեւ, Նիկոլ Փաշինյանը հետեւեալ դիւցազներգական յայտարարութիւնը ըրաւ՝ «Արցախը Հայաստան է, և վե՛րջ»: Երեւի, քանի որ այդ ամբոխն ալ շատ յուզուած էր Նոր Հայաստանի Վարչապետին ներկայութեամբ, ինչ-որ տեղ մը, թիւրիմացութիւն տեղի ունեցաւ: Այժմ կը հասկնանք որ մարդուն ըսածը այն էր, թէ՝ «Հայաստանը բիզնես է, եւ վերջ» : Եւ թէ, ուրեմն՝ Արցախ-մարցախի այդ հեքիաթները… այլեւս կը բաւէ, հա՞… եկել է պահը լրջանալու… : ]
Նախորդ յօդուածովս ներկայացուած կացութեան պարզաբանումը, համապատասխանեց ուրեմն Փութին-Ալիեւ-Փաշինյան հանդիպումի այժմ հաստատուած իրականութեան:
Կանխատեսման ամենավատ տարբերակով:
Հանդիպումէն քիչ մը առաջ, Քրեմլինը պաշտօնական հաղորդագրութեամբ յայտնեց, թէ՝ յատուկ ուշադրութիւն պիտի տրամադրուի « առևտրատնտեսական և տրանսպորտային կապերը ապաշրջափակելու և զարգացնելու հարցերին: »
Իսկ հանդիպումէն ետք, մինչդեռ ոչ իսկ մէկ հատ գերի չվերադարձաւ տուն, Փաշինյանը իր գոհունակութիւնն ու շնորհակալութիւնները յայտնեց, եւ ընդգծեց որ, իր տառացի խօսքերով՝ « պայմանավորվածությունները, որոնք ձեւակերպված են մեր համատեղ հայտարարության մեջ, կարող են լրջորեն փոխել տարածաշրջանի տնտեսական տեսքը եւ լրջորեն մեծացնել ներդրումային ներուժը »:
Ուրեմն հիմա դեռ աւելի յստակ դարձաւ որ, մինչ մենք կարծեցինք թէ՝ Դէպի Երկի՛ր պիտի ընթանանք, դուն մի ըսեր, Դէպի Բիզնես է եղեր, պատմութիւնը:
Շատ չանցած, կը լսենք նաեւ նաւթախողովակներու վերաբերեալ խոշոր ծրագիրների մասին:
Ադրբեջանի քարիւղը, Թուրքիայի վրայով՝ Եւրոպա հասցնելու համար, ի՞նչ պէտք կայ այլեւս անցնելու Վրաստանէն: Ամբողջ Հայաստանը իրենց տրամադրութեան տակ է հիմա:
Նաեւ Արցախը, ի դէպ: Ամենաուղիղ գիծերով նաւթախողովակներ, առանց որեւէ աւելորդ դարձուածքի:
Բարի գալուստ, գործարարներ եւ խողովակաշարներ: Հայոց Կորած Աշխարհը, ձեզ ողջունում է: Գրկաբաց:
Ուրեմն այդ ըմբռնողութեամբ, պէտք է որ հիմա ոչ միայն հաշտուինք Արցախի կորուստին հետ, մոռնանք մեր կրած ջախջախիչ պարտութիւնը, այլ… ուրախ լինենք, որ այդպէս եղաւ: Շնորհակալ ըլլանք: Մերսի ըսենք:
Teşekkürler:
Հայաստանի Վարչապետը, հանդիպումէն ետք՝ «Ուրախ եմ, որ Ռուսաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հետ եռակողմ բանակցությունների արդյունքում կա գոնե ինչ-որ արդյունք և դա քիչ կարևոր չէ: »
Մենք ալ, շատ ուրախ ենք:
Քանզի հիմա ահա, մեր առջեւ բացուեցաւ, ոչ թէ այդ բանաստեղծական, անհեթեթ «վարդահեղեղ արշալոյսը», չէ:
Փֆֆֆֆ… այդ ինչ յիմա՛ր խօսքեր, արդէն: Յօրինուած, իբրեւ թէ այդ «ցեղասպանութեան» նախաբան՝ համիտեան ջարդերու հանգրուանին, թուրքերուն անկրթօրէն վիրաւորած այդ անմիտ մարդուն կողմէ: Որ յետոյ տարին, անտառին մէջ մերկացուցին, ծառի մը կապեցին, եւ դանակներով՝ դանդաղօրէն, բզիկ-բզիկ ըրին:
Լա՛վ են արել… Թողեք հանգի՛ստ, աշխատեն, արա !
«Ցեղին Սիրտը», եղեր… Դեռ ինչ ամօթ բաներ պիտի լսէինք: Ցեղային գիտակցութիւնը անընդունելի՛ բան է: «Մարդկային Իրաւունքներու» անմարդկային խախտում է: Եւ ո՞նց կարելի է այդ պարագային խօսիլ սիրտի մասին: Եւ արդէն, սիրտը՝ մեր ինչի՞ն ա պէտք: Դուն դրամէ՛ն խօսէիր, գրոց-բրոց ախպար: Համ ողջ կը մնայիր, համ ել հիմա թերեւս քեզ յիշողներ կ’ըլլային: ( Նոյնն ալ, ի միջի այլոց, այդ միւս գրիչ-շարժողը… Ան ալ՝ Կարմիր Լուրեր Բարեկամէս, եղեր… եալաթի՜ֆ… թէ որ լուր պիտի տայիր, դուն ալ՝ փարայէ՛ն լուր տայիր, օղլում… Քու ալ գլուխդ ժայռի մը տակ չէին ճզմեր: Քու յանցանքդ է: )
Այսօր, Հայաստանի փրկարար Վարչապետին հետ, իրեն պէս, ուրախ են մինչեւ իսկ՝ դեռ անհետ կորածների եւ գերիների մայրերը: Իրենց անձնական զոհողութիւնը ի՞նչ է որ, երբ որ խօսքը Հայաստանի, Հայութեան հրաշալի ապագային մասին է:
Հավատացե՛ք ինձ, Մայրեր… «Վարդահեղեղ Արշալոյս»ին ոտնաձայնը կ՚առնեմ, եղեր.. հա՜, հա…
Հեսա, վազելով կու գայ կոր, վարդահեղեղ Արշալոյսը: Այսինքն՝ հարեւանին թոփալ հոքուր, Արշալոյս թանթիկը: Որ շատ համով վարդի մուրաբա կը պատրաստէ…
Ծուռիկ-մուռիկ կու գայ կոր, չոլախ ոտքով կրցածին չափ վազելով, քանզի հիմա որ խնդիրը վերջապէս՝ «անուշի կապեցինք», ինք ալ իր մուրաբան կրնայ ծախել թուրքերուն:
Թող մէկ հատ մը համը առնեն, տեսնեն, թէ ինչ մարիֆեթներ ունի՜նք, մենք հայերս: Կերերե՛նք իրենց: Հա, ի դէպ, խորովածը ընելու մէջ ալ, երբեք չե՛ն կրնար մեր հետը մրցիլ: Թող փորձե՛ն, նայինք, եթէ կը համարձակին:
Ուրեմն Մոսկվայի այսօրուայ հանդիպումի արդիւնքներով մենք ալ շատ ուրախ ենք, ինչպէս որ տառացիօրէն յայտնեց Հայաստանի Վարչապետ, Պատուարժան Պարոն Փաշինյանը:
Քանի որ հիմա վերջապէս հասկցանք որ, ոչ թէ պարապ տեղը, յաւերժապէս, երեւակայական «վարդահեղեղ արշալոյս» մը պիտի սպասենք, այլ Հայութեան առջեւ արդէն իսկ բացուած է՝ լուրջ ու իսկական, շօշափելի, սքանչելի հեռանկարներ: Անսպառ շահի եւ շահոյթի՝ Կանա՛չ Հորիզոնը: Եւ ոչ թէ յոյսի գոյն կանաչ, չէ՜… Այդ ալ ուրիշ պարապ խօսք մըն է: Տօլարի՛ գոյն կանաչը, անշուշտ: Հարիւրնոց եվրոյի: Իսկ մի քանի քսաննոց լիռա ալ, որպէս պախշի՛շ:
Այլեւս նոյնիսկ Սեւ Առաւօտը լուսաւոր է Հայաստանի համար, քանի որ այդ ալ, թրքական քարիւղի գոյնն է: Որ պիտի հոսի մեր վրայով – մեր այն հողերուն ընդմէջէն, ուր տակաւին չորցած չի լինելու իսկ մեր նահատակների թափած յորդառատ արիւնը -, երթալու համար դէպի երազելի, դէպի պաշտելի Եւրոպա: Դէպի Եւրոպա՜ :
Անգամ մը եւս, յուսանք միայն որ կը ներեն մեզի, թուրքերը: Որ անցեալին, անիմաստօրէն, այդքան գլխացաւ պատճառեցինք իրենց:
Երանի դուն ալ՝ լռել գիտնայիր, Դանիէլ Վարուժան:
Հայդուկ Շամլեան
11.01.2021
